lunedì 28 aprile 2008

Sa Die de sa Sardigna

Sa Die de sa Sardigna de occannu est dedicada a sa limba sarda, e pro onorare custa ricurrentzia (e sa limba mea) bos cherjo contare unu contu, chi mi contabat semper mama cando fipo minore.

Su contu ‘e su prade e sa perra ‘e fava.

B’aiat unu prade chi aiat una perra ‘e fava. Antis de falare a bidda a pedire sa limùsina, si firmat a curtzu a una domo in-d-ube bi fit unu puddarju, e lassat sa perra ‘e fava in supra ‘e una preda. Bi colat una pudda e si-che la màndicat.
Custa non fit cosa! “O sa fava o sa pudda, o sa pudda o sa fava!” Li nât su prade a sa mere ‘e domo, tottu irfadau. E issa, poveritta, li toccat de li dare sa pudda. Su prade si la ponet in-d-unu saccu e si-ch’andat.

Sichit falande in s’istradone mannu e a pustis de pacu accudit a unu porchile. Lassat andare sa pudda a biccare unu pacu in ziru, e tott’in-d-unu crompet unu porcu… e si-che pappat sa pudda, biccu e tottu. “Nosse, nosse!” Fachet su prade, lamentàndesi chin su porcarju: “O sa pudda o su porcu, o su porcu o sa pudda!” …e si che piccat su porcu.

Colat luego a unu cubile, chin su porcu a traìla, e lu prendet a curtzu ‘e una bratza, in-d-ube s’est abbeverande unu caddu. Si muscat su caddu, li dat càrchide a su porcu, e mortu l’at!
Su prade, inchietu: “O su porcu o su caddu, o su caddu o su porcu!” E a dolu mannu ‘e su pastore, si che piccat su caddu.

Alligru che còzzula, su prade torrat a piccare s’istradone mannu e rucrat in-d-una tanca, chin su caddu tottu sudorau pro su caminu e sa calura. Su prade biet a una pitzinna e li pedit: “Si andas a abbeverare su caddu ti do duos sisinos.” Issa piccat su caddu pro lu jùchere a unu tròlliu a s’àtter’ala ‘e sa tanca. Su caddu est nervosu e sa pitzinna no est meda abbista, duncas sa bèstia dat un’iscutzinada e si-che fughit. Sa pitzinna torrat pranghende a ub’est su prade, ma issu non cheret intèndere resone: “o su caddu o sa pitzinna, o sa pitzinna o su caddu”. Su babbu e sa mama sunt disisperaos, e li cheren fintzas pacare su dannu, ma su prade est malu a cumbìnchere. Non b’at remediu. Fachet pònnere sa pitzinna in intro ‘e unu saccu, si la gàrrigat a pala, e cuntentu mannu che falat a bidda.

Una borta arribbau a fùrriu, toccheddat a una janna e l’aperit una tzia.
“A mi la dazes sa limùsina?”
“Colae, colae,” fachet sa tzia “a bos cùmbido?”
“Eh, una tassichedda ‘e binu ja mi la bibo.” Rispondet su prade.
“E ite tenies in cussu saccu?” Pedit sa tzia, ca bidiat chi carchi cosa si fit moghende e li pariat fintzas de intèndere comente ‘e unu lamentu.
“Nudda…unu porcheddu chi m’an dau, pro che lu jùchere a cumbentu.”
Ma sa tzia est suspettosa, e tando li nât a su prade: “a ite non bos rifriscaes prima de che torrare a cumbentu? Colae, b’at una bratzichedda inoche in palas… Lassae su saccu in cue, ja non bollu toccat nemmos.”
E su prade si lassat cumbìnchere, ca fit abberu meda istraccu e disizzabat de si pasare.

Tando sa tzia compudat su saccu, e b’atzapat sa pitzinna, presa che porcheddu, chin-d-unu muccadore ligau in bucca, chi in pessu podiat piliare.
Sa pitzinna li contat tottu e tando sa tzia detzidit de lia fàcher’ pacare a cussu rimittanu ‘e prade.
Che ponet in intro de su saccu unu cane arrajolau, tottu presu issu puru che sartitza, e che mandat in presse sa pitzinna a domo sua.

Torrat su prade e biet chi su saccu s’est moghende un’azzicu troppu, e timende chi lu dian iscupèrrere, detzidet de si che torrare derettu a cumbentu.
Piccat un’àteru caminu pro fàcher’ prus in presse, e intantu pessabat cuntentu a tottu sos imperjos chi li podiat cumandare a sa pitzinna: “a cuchinare, a fàcher’ sos lettos, a fàcher’ a mandicare, a andare a batire s’aba…no, cussu nono, e si si-che fughit? E belledda at a èssere? Non bi l’apo pompiada bene…” e pessande gai li benit sa gana de bìere coment’est.
S’arressat in-d-unu cuzzone e aperit su saccu: de repente su cane si-ch’isorbet e li sartiat assupra – li dat una mossa a cara e lu lassat gai, chin su nasu pèndula pèndula, pranghende a suppeddu, oi oi oi oi!




“Torrau bi ses? Gai imparas!” Li naran sos prades de su cumbentu cando ghirat tottu pistu dae un’àtera die de malas trassas.

Illustratzione de Pikerart

Nessun commento: